DICCIONARIO DE LA  LENGUA PHORHËPECHA
 
ESPAÑOL – PHORHËPECHA
PHORHËPECHA – ESPAÑOL

por

PABLO VELASQUEZ GALLARDO

 

Documento recuperado de la red para fines educativos sin fines de lucro en la Universidad Michoacana de San Nicolás de Hidalgo. Junio 2008

 

Q

 

 

que. Ambé.

¿qué cosa es? Ambéndi, ambéeski.

que emborracha. Kérhpeni, kauíkua, énga kauírpika, kauírpishini.

que le pegó el rayo. Pirítakua atáti, éng shírika, sírikata.

¡qué tal! Jéndi, ambérish úki, iári sési.

que tiene corteza. Jukáparhani, jukáparhata, chés jukári, énga kashúkukua jukáta.

quebrar. Kuarhákuni.

quedar. Phakárani.

quedar horizontal. Ichántsani.

quedar impresionado. Jákuarheni.

quedarse. Phajkárani.

quehacer. úkua, niátakua jatsíni, úskua, úkua jatsíni.

quejarse. Arhíarhímeni, uáuameni, aiíaiímeni.

quejarse de su suerte. Atsíkuarhentani, phamóndakuarheni, uandákuarhentani.

quelite. Shakuá.

quelite cenizo. Shakuá jápukajkurha.

quelite de coyote. Kapárh shakuá, shakuá mandérhash.

quemar. Teshárani, kurhíni, kurhírani, apárhitani, ethérkuni, etsérhutani, éskuntani, úrhutani, tíjpani, úrhuni.

quemar a otro con trementina caliente. Khuárhutani, kurhírani, apárhitani.

quemar el bosque. Kurkúatani, kurhún gen i, kurhúntskani, kurhúndikua úrhutani.

quemar una roza. Kurhúntskani, kurhúatani.

quemarse. Apárheni, kurhíni, kurhírani.

quemarse la planta del pie. Apárhenduni, kóndurhakuarhu apárheni, thishánduni, niníndurhani, terúndurhukua apárhini.

querer. Uékani, shéngchani, tsitíni, jí uékashinga, uékani tsitíni.

querer decir. Arhíkuekani, uékani uandáni, uandáni uékani.

quererse. Shénchperani, uéparani, phámsperani, uéperansh.

quien. Né.

quién sabe. Ambéndi, nénandi, jauáni, ne mítishki.

quieto. Ísk jarháni, pínaskuarheni, íshka, ísku ja, no manákurhini.

quintonil. (quelite) Shakuá kurhíntsi.

quitar. Euákorheni, jarhóndatani, euáni, kénditani.

quitar a fuerzas algo. Thauáshukuparini,

quitarle. Euájkutani.

quitarse la ropa. Phíntani, kuerákuarheni.